In de greep van een controlerende groep...

Het begint vaak heel gewoon. Je sluit je aan bij een groep of gemeenschap met hoop, verwachtingen of nieuwsgierigheid. Misschien zoek je naar zin in je leven, verbondenheid of antwoorden op vragen. In het begin voelt het fijn en warm. Mensen letten op je, er zijn duidelijke regels en je voelt je thuis. Je maakt vrienden, je voelt je gezien en het lijkt alsof je leven richting krijgt. Maar langzaam verandert er iets. De groep neemt steeds meer beslissingen voor jou. De regels en ideeën van de groep worden belangrijker dan je eigen gevoel. Soms gaat dat stap voor stap, soms heel snel.

Je merkt bijvoorbeeld dat je minder contact hebt met mensen buiten de groep. Vrienden en familie zie je nog zelden, of de groep raadt het af. Je vrije tijd gaat steeds meer op aan groepsactiviteiten. Ook wordt er om geld gevraagd, soms meer dan je eigenlijk kunt missen.

Toch blijf je vaak loyaal. Soms geloof je oprecht dat dit de beste plek voor jou is. Die verbondenheid kan sterk voelen, juist omdat je al zoveel hebt gegeven: tijd, energie, geld en gevoelens. Tegelijk kan er een stem in je hoofd fluisteren dat er iets niet klopt. Een knagend gevoel dat je jezelf langzaam kwijtraakt.

Groepsdruk
Onderzoek naar gesloten en sterk controlerende groepen laat zien dat leden vaak langzaam hun vrijheid verliezen. Door groepsdruk en slimme beïnvloeding wordt het moeilijk om zelf kritisch te blijven denken. Soms voel je schuld of schaamte als je vragen stelt. De greep van de groep kan zo sterk worden dat je niet meer weet wat je zelf wilt of waar je grenzen liggen.

Psychotherapeut Gillian Jenkinson beschreef dat mensen in zulke groepen hun ‘echte zelf’ kwijt kunnen raken. Herstel begint vaak met het herkennen dat dit gebeurt.

Hoe kom je eruit?
Sommigen merken pas dat er iets mis is als ze echt verliezen lijden: een baan die vastloopt, vrienden die wegblijven, spaargeld dat op is, of het besef dat je niet meer zelf kiest hoe je leeft. Anderen ontdekken het pas als ze buiten de groep komen te staan en voelen hoeveel leegte dat achterlaat.

Zien wat er gebeurt, kan verwarrend en pijnlijk zijn. Het vraagt moed om eerlijk te kijken naar de invloed van de groep. Het betekent ook: weer luisteren naar je eigen stem, hoe zacht die ook klinkt. De Amerikaanse expert Steven Hassan zegt dat vrijheid van denken begint met het terugwinnen van je eigen vermogen om vragen te stellen en zelf te kiezen.

Herken je dit?
Weet dat je niet alleen bent. Ik ben gespecialiseerd in herstel van dwingende controle en ik ben extern expert op dit thema voor o.a. Hulppunt Onder Controle van hulporganisatie Fier en De nationale Politie.

Je eigen kompas terugvinden kost tijd, maar het is mogelijk. Elke kleine stap richting vrijheid telt.

Je bent welkom om erover te praten. 

Wil je er liever direct over chatten, of is dat veiliger voor je. Kijk dan eens op de chatlijn van het Hulppunt Onder Controle.